Elke gesin is uniek. Tog is daar vier “pilare” wat ‘n gemene deler is en wat ouers in gedagte kan hou om ‘n gemaklike, gebalanseerde en gelukkige gesin te skep. Hierdie week fokus ons op empatie.
1.EMPATIE
Hoe leer ek my kind om empatie te hê binne ‘n “als-gaan-oor-myself-wêreld”? Ons digitaal-gedrewe generasie kinders leer ongelukkig nie emosies aan deur ‘n “emoji” te kies nie! Ons taak as ouer is veel groter as dit. So getrou soos ‘n ouer vir sy/haar kind kleure of syfers van vroegs af al aanleer, so natuurlik moet dit vir jou kind word om sy/haar eie warboel van emosies te erken en ‘n naam daarvoor te gee. Jou kind kan nie ‘n ander gesinslid se emosies raaksien en leer om in ‘n boetie of sussie se “skoene” te klim voor hy/sy nie sy/haar EIE emosies ken en leer om dit te hanteer nie.
1. Gebruik emosionele taal as jy met jou kind praat: Indien jou kind met iets besig is wat vir hom/haar belangrik is wat jy moet onderbreek, kan jy sê: “Ek kan sien jy is gefrustreerd en kwaad om nóú alles weg te pak, maar as ons nie almal klaarmaak nie, gaan ons laat wees vir ete by Ouma.” Jy gee nie toe nie, jy wys net jy verstaan hoe jou kind voel. ‘n Kind se brein moet ook letterlik “ingeoefen” word om emosies op ander kinders se gesigte te kan herken: ”Sien jy daardie dogtertjie, lyk sy nie ook vir jou hartseer nie?” of “ Hoe dink jy het Mia gevoel toe jy haar speelgoed gevat het sonder om te vra?”
2. Stel self ‘n voorbeeld: As jy jou kind wil leer om ingestel op ander se emosies te wees, moet jý daarop ingestel wees om emosionele “taal” en ek-boodskappe deel van jou kommunikasie met jou kind te maak, soos: “Vandag voel ek regtig moedeloos en asof niks reg loop nie.” Of: “Dit maak my hartseer as jy aan my slaan…” En belangrik, erken jou eie foute en leer om vir jou kind jammer te sê. Indien jy ongeduldig of onredelik teenoor ‘n ander persoon was, wees bereid om dit te erken en verskoning vir jou kind te vra. Dit is al hoe hy/sy gaan leer om dit self te kan doen.
3. Gee erkenning aan jou kind se optrede van omgee: Ouers is geneig om soms net hul kinders te prys as hulle goed presteer. Jy kan hul empatie koester en laat groei deur te wys dit maak vir jou saak dat hulle sensitief is vir ander se emosies en bereid is om ‘n verskil te maak. Stop ‘n oomblik as jy sien jou kind gee om vir ‘n ander en maak ‘n opmerking soos: “Sjoe, dit was so gaaf van jou om te stop en daardie seuntjie te help. Het jy gesien hoe gelukkig dit hom gemaak het?”
4. Stel hulle bloot: Jóú optrede teenoor mense van verskillende etnisiteite, gelowe of fisieke voorkoms, gaan bepaal hoe aanpasbaar en gemaklik jou kind verskille rondom hom/haar omarm en daarop reageer.
5. Vestig jou gesin se waardes: Gebruik “ons-stellings” om die waardes van jou gesin te beskryf, soos: “Ons sê ons is jammer as ons mekaar se gevoelens seergemaak het” … “In ons gesin vergewe ons mekaar as ons baklei het en gaan aan.” Indien jou kind iets vir sy/haar broer of suster toesnou, sê op ‘n rustige manier: “Wat is ‘n gawer manier om dit te sê?” Jy doen dit nie om hulle te verkleineer nie, maar jy gee aan hulle die geleentheid om vir dié rondom hom /haar te wys hulle weet van beter!
Volgende week kyk ons na die kritiese rol wat kommunikasie binne ‘n gesin speel.
Marike Badenhorst
Opvoedkundige Sielkundige
